Ot Baku do Kaira: kak Chalvatijja, roždennyj v Azerbajdžane, stal velikim egipetskim sufijskim tarikatom
The tarîqa Khalwatiyya founded by al-Sayyid Yahyâ al-Bâkûvî who has played an important role in the religious history of Egypt from its introduction into this country at the end of the XV century until today. The current shaykh of al-Azhar, Ahmad al-Tayyib, belongs to great Khalwatî shaykhs family o...
| Subtitles: | Бакуден Каирге дейін$dӘзірбайжанның тумасы Халуатияның Египеттің ұлы сопылық тарикатқа айналуы |
|---|---|
| Main Author: | |
| Format: | Electronic Article |
| Language: | Russian |
| Check availability: | HBZ Gateway |
| Journals Online & Print: | Drawer...
|
| Fernleihe: | Fernleihe für die Fachinformationsdienste |
| Published: |
Äl-Farabi Atyndaġy Ķazaķ Ūlttyķ Universitetí
2023
|
| In: |
Chabaršy. Dintanu serijasy
Year: 2023, Volume: 34, Issue: 2, Pages: 90-96 |
| Further subjects: | B
Islamic World
B исламский мир B суфии B Sufi B Мустафа аль-Бакри B Халватия B Sayyid Yahyâ al-Bâkûvî B Khalwatiyya B Сайид Яхья аль-Бакуви B Mustâfâ al-Bakrî |
| Online Access: |
Volltext (kostenfrei) Volltext (kostenfrei) |
| Summary: | The tarîqa Khalwatiyya founded by al-Sayyid Yahyâ al-Bâkûvî who has played an important role in the religious history of Egypt from its introduction into this country at the end of the XV century until today. The current shaykh of al-Azhar, Ahmad al-Tayyib, belongs to great Khalwatî shaykhs family of Upper Egypt demonstrates the lasting and deep-rooted influence of this tarîqa in Egypt, especially among its Azharî establishment. The Khalwatiyya was introduced into Egypt in two stages, not only two and a half centuries apart, but also in ways that were very different. The first Khalwatîs to arrive in Egypt preceded and followed the Ottoman conquest of the country (1517); they were three disciples of Omar al-Rûshânî (d. 1486), one of Yahyâ al-Bakuvî’s khalîfa who settled in Tabrîz, either sent by their master to Egypt to spread the tarîqa Khalwatiyya or to escape the Safavid invasion. The Khalwatiyya was then linked to the Turkish establishment of Cairo: this would not change until the arrival in the mid XVIII century of a Khalwatî Shaykh from Syria, Mustâfâ al-Bakrî (m. 1749). The initiation by al-Bakrî of an Egyptian scholar, Muhammad al-Hifnî (d. 1767), who would later become shaykh of al-Azhar University, set in motion a spectacular spread of the order among Egyptians throughout the country, with a stronghold along the Nile Valley. This expansion, that would continue far into the XIX century, was so unprecedented that historians of Sufism described it as a revival or renewal of the Khalwatiyya in the Arab world at a time when the order was starting to decline in the Balkans and Anatolia. It is in the context of the creation of a vast empire by the Ottomans that the Khalwatiyya, born in Azerbaijan, became a great Sufi order of the Islamic world and of Egypt in particular. Тарикат Халватийа, основанный ас-Сайидом Яхья аль-Бакуви, сыгравшим важную роль в религиозной истории Египта с момента его появления в этой стране в конце XV века и до наших дней. Нынешний шейх аль-Азхара, Ахмад ат-Тайиб, принадлежит к великой семье шейхов Халвати Верхнего Египта, демонстрирует прочное и глубоко укоренившееся влияние этого тариката в Египте, особенно среди его истеблишмента Азхари. Халватия была введена в Египет в два этапа, не только с разницей в два с половиной века, но и очень разными путями. Первые халваты, прибывшие в Египет, предшествовали османскому завоеванию страны и последовали за ним (1517); они были тремя учениками Омара аль-Рушани (д. 1486), один из халифов Яхьи аль-Бакуви, поселившихся в Тебризе, либо посланный своим хозяином в Египет для распространения тарика Халватия, либо спасающийся от вторжения Сефевидов. Халватийя тогда была связана с турецким основалетем в Каире, и это не менялось до прибытия в середине XVIII века халватийского шейха из Сирии Мустафы аль-Бакри (м. 1749). По инициативе египетского ученого Аль-Бакри, впоследствии ставший шейхом университета Аль-Азхар Мухаммед аль-Хифни (1767 г. до н. э.), проложил путь к эффективному распространению этого тариката среди египтян укреплениями вдоль долины Нила на всей территории страны. Эта экспансия, которая продолжалась далеко в XIX веке, была настолько беспрецедентной, что историки суфизма описали ее как возрождение Халватии в арабском мире в то время, когда тарикат начал приходить в упадок на Балканах и в Анатолии. Именно в контексте создания османами огромной империи Халватийя, родившаяся в Азербайджане, стала великим суфийским тарикатом исламского мира и Египта в частности. Тарика Халватия, Әл-Сайид Яхья әл-Бакуви негізін қалаған, ол XV ғасырдың аяғында осы елде пайда болғаннан бастап бүгінгі күнге дейін Египеттің діни тарихында маңызды рөл атқарды. Жоғарғы Египеттің Ұлы Халуати шейхтер отбасынан шыққан, қазіргі әл-Әзһар шейхы Ахмад әл-Тайиб, бұл Тарикаттың Египетте, әсіресе оның әзһаристік бағытына ұзақ және терең әсерін көрсетеді. Халуатия Мысырға тек екі жарым ғасыр уақыт айырмашылығына ие екі сатыда ғана емес, бір-бірінен мүлдем өзгеше екі жолмен енді. Мысырға келген алғашқы халуатилер бұл елдегі Османлы жаулап алуынан бұрын және кейін де келген (1517 ж.); олар Омар әл-Рушанидің үш шәкірті болды (1486 ж.), Табризге қоныстанған Яхья әл-Бакуви халифаларының бірі немесе мұғалімі Халуатия тариқатын тарату үшін Египетке жіберген немесе Сефевидтердің шабуылынан қашқан. Халуатия сол кезде Каирдің түрки бағытымен байланысты болды: бұл XVIII ғасырдың ортасында Сириялық халуати шейхы Мұстафа әл-Бакри (м. 1749) келгенге дейін өзгермейді. Мысырлық ғұлама Әл-Бакридің бастамасымен, кейіннен әл-Әзһар университетінің шейхы болған Мұхаммед әл-Хифни (1767 ж. қ.б.) бұл тәртіптің бүкіл ел аумағында Ніл аңғарының бойымен бекіністермен мысырлықтар арасында тиімді таралуына жол ашты. ХІХ ғасырға дейін жалғасқан мұндай экспансия бұрын-соңды болмағаны соншалық, сопылық тарихшылар оны Балқан мен Анадолыда тәртіп құлдырай бастаған кезде араб әлеміндегі халуатияның қайта жандануы немесе жаңаруы деп сипаттады. Османлылардың орасан зор империясы құрылуы тұсында Әзірбайжанда дүниеге келген Халуатия Ислам әлемі мен Египеттің ұлы сопылық тарикатқа айналды. Қолжазбада автор Яхья әл-Бакуви негізін қалаған Халуатия тарихына байланысты екі келелі сұраққа жауап беруге тырысады: белгілі бір тарихи контексте Халуатия керісінше құлдырап, тіпті жойылып бара жатқан басқа сопылық ағымдардың есебінен жиі өркендеп, кеңейе алғанын не түсіндіреді? XVIII ғасырдан бастап Египеттегі бұл тарикаттың жандануын қалай түсіндіреміз? |
|---|---|
| ISSN: | 2521-6465 |
| Contains: | Enthalten in: Chabaršy. Dintanu serijasy
|
| Persistent identifiers: | DOI: 10.26577//EJRS.2023.v34.i2.r10 |